W Unii Europejskiej weszła w życie Ustawa o Rynkach Cyfrowych (DMA), która ma na celu regulację zachowań dużych firm technologicznych, znanych jako gatekeeperzy, na rynku cyfrowym. Została ona zaproponowana jako część pakietu działań Komisji Europejskiej mających na celu promowanie sprawiedliwości i konkurencji w sektorze cyfrowym.

DMA została stworzona w odpowiedzi na obawy dotyczące dominacji rynku przez niektóre firmy technologiczne, takie jak Google, Apple, Amazon, Meta (dawniej Facebook) i inne. Firmy te często mają znaczną dominację nad platformami i usługami cyfrowymi, co może prowadzić do praktyk antykonkurencyjnych, takich jak nieuczciwe preferowanie własnych produktów i usług kosztem mniejszych konkurentów, a także problemy związane z prywatnością i bezpieczeństwem danych użytkowników.

Główne aspekty i cele DMA obejmują:

1. Definicja gatekeeperów: DMA ustanawia szczegółowe kryteria, które pozwalają zidentyfikować firmy uznawane za gatekeeperów. Kryteria te obejmują m.in. przychody roczne i wartość rynkową, a także liczbę aktywnych użytkowników.
2. Obowiązki dla gatekeeperów: Po uznaniu firmy za gatekeepera, musi ona spełniać szereg obowiązków i ograniczeń, które mają na celu promowanie uczciwej konkurencji oraz ochronę konsumentów. Może to obejmować m.in. udostępnianie danych konkurentom, interoperacyjność między platformami, ograniczenia praktyk antykonkurencyjnych i transparentność relacji handlowych.
3. Zakaz praktyk antykonkurencyjnych: DMA wyraźnie zabrania szeregu praktyk antykonkurencyjnych, takich jak nieuczciwe preferowanie własnych produktów lub usług kosztem konkurentów, czy blokowanie lub ograniczanie interoperacyjności z innymi platformami i usługami.
4. Monitorowanie i egzekwowanie: Wdrożenie i przestrzeganie przepisów DMA będzie monitorowane przez organy ds. konkurencji UE, które będą miały prawo nakładać grzywny i inne sankcje na firmy naruszające postanowienia ustawy.
5. Promowanie innowacji i konkurencji: Jednym z głównych celów DMA jest promowanie bardziej dynamicznego i konkurencyjnego środowiska cyfrowego poprzez zachęcanie do innowacji i ułatwianie dostępu nowych konkurentów do rynku.

DMA jest postrzegana jako znacząca odpowiedź na wyzwania stojące przed rynkiem cyfrowym, zwłaszcza w kontekście dominacji dużych firm technologicznych. Jej celem jest zrównoważenie sił i promowanie zdrowszej oraz bardziej sprawiedliwej konkurencji w ekosystemie cyfrowym, z korzyścią zarówno dla konsumentów, jak i mniejszych, bardziej innowacyjnych firm.

Dzięki nowym przepisom władze UE starają się wyrównać szanse na rynku platform cyfrowych, czyniąc je bardziej otwartymi i sprawiedliwymi dla firm każdej wielkości. Proces regulacyjny trwał kilka lat i był powodem, dla którego Apple zdecydowało się otworzyć system iOS na aplikacje spoza App Store w Europie.

Po zatwierdzeniu w bloku ekonomicznym, ustalono, że wszystkie firmy gatekeeperzy będą musiały uznać i udokumentować niezbędne zmiany, aby dostosować się do przepisów do 6 marca 2023 roku.

DMA dotyczy głównie firm zakwalifikowanych jako gatekeeperzy. Aby zostać uwzględnionym w tej kategorii, firmy technologiczne muszą spełniać dwa szczegółowe kryteria:

1. Uzyskanie rocznych przychodów w Europie powyżej 7,5 miliarda euro w ciągu ostatnich trzech lat podatkowych lub posiadanie średniej wartości rynkowej 75 miliardów euro w ostatnim roku podatkowym, prowadząc działalność w co najmniej trzech krajach UE.
2. Posiadanie co najmniej 45 milionów aktywnych użytkowników miesięcznie na głównej platformie w UE i ponad 10 milionów aktywnych użytkowników rocznie w ciągu ostatnich trzech lat podatkowych.

Władze europejskie zidentyfikowały niektóre firmy spełniające te kryteria, definiując tym samym niektórych obecnych gatekeeperów, do których należą:

Alphabet: amerykańska korporacja założona w 2015 roku w wyniku restrukturyzacji Google. Głównym celem powstania Alphabet było rozdzielenie różnych projektów i spółek zależnych Google na oddzielne działy, z własnym zarządem i strukturą. Dzięki temu Google mógł skupić się na swoich kluczowych produktach i usługach, takich jak wyszukiwarka internetowa, reklama online, Android, YouTube i inne, podczas gdy inne spółki w ramach Alphabet mogły poświęcić się bardziej ambitnym i długoterminowym projektom, takim jak autonomiczne pojazdy, zdrowie, sztuczna inteligencja itp.

Apple: jedna z najbardziej znanych i wpływowych firm technologicznych na świecie. Założona w 1976 roku przez Steve’a Jobsa, Steve’a Wozniaka i Ronalda Wayne’a, firma rozpoczęła swoją działalność od produkcji komputerów osobistych. Od tego czasu rozwinęła się, stając się globalnym liderem w innowacjach i projektowaniu elektroniki użytkowej, oprogramowania oraz usług online.

Meta: wcześniej znana jako Facebook, jest jedną z największych firm technologicznych na świecie. Założona przez Marka Zuckerberga w 2004 roku, firma jest znana z prowadzenia wiodących platform społecznościowych, w tym Facebooka, Instagrama, WhatsAppa i Messengera.

Oprócz swoich głównych platform, Meta rozwija i nabywa różne inne produkty i usługi technologiczne, takie jak Oculus VR, firma zajmująca się rzeczywistością wirtualną, oraz Workplace, platforma do komunikacji i współpracy dla firm.

Amazon: jedna z największych i najbardziej znanych firm handlu elektronicznego na świecie. Założona przez Jeffa Bezosa w 1994 roku, firma zaczynała jako internetowa księgarnia, a z biegiem lat przekształciła się w globalnego giganta handlu detalicznego, oferującego szeroką gamę produktów, od elektroniki po odzież i żywność.

Microsoft: jedna z największych firm technologicznych na świecie, znana głównie ze swojego oprogramowania, w tym systemu operacyjnego Windows, pakietu biurowego Office i platformy chmurowej Azure. Założona przez Billa Gatesa i Paula Allena w 1975 roku, firma wywarła ogromny wpływ na branżę technologiczną i sposób, w jaki ludzie korzystają z komputerów.

ByteDance: chińska firma technologiczna znana z tworzenia innowacyjnych aplikacji społecznościowych i rozrywkowych. Założona w 2012 roku przez Zhanga Yiminga, firma szybko stała się jedną z najbardziej udanych startupów w Chinach i na świecie, zdobywając międzynarodową sławę dzięki popularnym aplikacjom.

Najbardziej znana aplikacja ByteDance to TikTok, platforma do udostępniania krótkich filmików, która stała się globalnym fenomenem kulturowym.